De ontwikkeling van een stad kent een bijzondere dynamiek. Een stad groeit of krimpt. Nieuwe tijden scheppen andere behoeftes, stellen andere eisen aan de inrichting van de ruimte waarin de inwoners samen leven.
Pioniers, van kunstenaars tot ondernemers, onderzoeken steeds deze nieuwe behoeftes, vaak op braakliggende locaties in de stad. Zij schrijven nieuwe hoofdstukken aan de geschiedenis van de ruimte die bepalend is voor het identiteit van de stad en voor de manier waarop mensen zich er thuis voelen.
In een stad hebben op elk denkbaar terrein de inwoners bij elkaar meer kennis en ervaring dan waar in het stadhuis over beschikt kan worden. Als ter plaatse deskundige inwoners stellen ze die kennis ook graag ter beschikking, als ondernemende pioniers of als mondige betrokkene.
Deze spontane ontwikkeling daagt voortdurend de bestaande orde uit. Moet een overheid handhaven wat eerder was afgesproken of achterhaalde regels aanpassen? Wie bepaalt: bestuurders, door hen ingehuurde experts, vastgoedfinanciers, gekozen volksvertegenwoordiging met een vierjarig mandaat of op hun directe omgeving en de actualiteit betrokken inwoners?
Naast toegenomen expertise en zelfbewustzijn/mondigheid van de eigen inwoners zijn er nog twee ontwikkelingen die deze dynamiek verder op scherp zetten. Woningnood roept niet alleen een discussie op over uitbreiden of verdichten maar moet niet ten koste gaan van eveneens benodigde publieke ruimte en maatschappelijke voorzieningen. En door klimaatmaatregelen gaat het niet langer om een afweging van belangen tussen verschillende groepen in de huidige samenleving, maar ook steeds meer om een afweging tussen huidige en toekomstige generaties.
Hoe kan een stad maximaal gebruik maken van de competenties van alle betrokken spelers en besluiten nemen die op groot draagvlak kunnen rekenen, zonder het zicht op haar ontstaansgeschiedenis te verliezen? Wie bewaakt de afweging van belangen?
Dat is een opgave voor de democratie. Maar net zo goed is het belangrijk stil te staan bij de noodzaak voor een meer integrale en inclusieve aanpak van stadsontwikkeling.
